Blog yazmaya başladığım ilk zamanlar “Kuş Fotoğrafçılığına Giriş” adında bir yazı yazmıştım. Bunu bir yazı dizisinin ilk bölümü olarak planlamış ve giriş kısmı olarak o yazıyı kaleme almıştım. Ancak aradan geçen onca zamana rağmen bir türlü devamını yazamadım. Nihayet şimdi keskinliği konu aldığım bu ikinci kısımla yazı dizisine devam ediyorum. Sonraki yazılarımda fon, ışık, kompozisyon, renk, kamera ayarları, gizlenme, monokrom, uzun pozlama, photoshop’ta düzenleme, kompozisyonu yıkmak… gibi konuları yazmayı planlıyorum.
Gelelim konumuz olan keskinliğe. Kuşları fotoğraflarken konu nerdeyse sadece kuş olduğu için keskinlik önemlidir. Kuşlar ince ve zarif tüyleri, bir birinden güzel renkleri ve gerek zariflikleri gerekse de güçleri ile net ve keskin bir biçimde izlenmeyi hak ediyorlar. Burada hemen söylemeliyim ki keskin olmayan kuş fotoğrafları kötü yâda işe yaramaz demek değildir. Elbette farklı kompozisyonlarda, anlatılmak istenen duygu ve konuya göre görece keskin olmayan hatta net olmayan fotoğraflarda kullanılabilir. Ancak kuş fotoğrafçılığında en geçerli seçenek fotoğrafın net ve keskin olmasıdır. Özellikle kuşların baş kısmının ve gözlerinin net ve keskin kaydedilmesi fotoğrafta çok önemlidir.
Konunun başlığını keskinlik olarak seçmemin nedeni, zaten net olması gereken fotoğrafın ayrıca çok detaylı olarak fotoğraflanmak istenmesi ve bu halinin daha çok sevilmesinden kaynaklanıyor. Bir çok paylaşım sitesinde fotoğrafların canlı, yakın ve keskin olanları daha çok beğenilir ve izlenilir. Bu kısım tartışmaya açık olsa da beğenilerin yönünü değiştirmediği ortadadır. Özellikle bilimsel makalelerde, kitap ve dergilerde bu tür detaylı ve keskin fotoğraflar tercih sebebidir.
Keskin ve detaylı bir fotoğraf elde edebilmek için temelde iki husus vardır. Bunlar; ekipman ve çekim tekniğidir. Ekipman konusunu daha önce Kuş Fotoğrafçılığına Giriş yazımda ve “Kuş Fotoğrafçılığında Ekipman Kombinasyonları” yazımda anlattığım için bu kısma girmeyeceğim. Çekim tekniği ise kendi içerisinde sabitleme, mesafe, doğru ayarlar ve ışık kullanımı şeklinde maddeler halinde incelenebilir. Keskinlik konusuna son olarak ta fotoğrafları bilgisayarda işleme kısmı eklenmelidir, ancak onu ayrı bir başlıkta yazmayı düşündüğüm için bu bölümde o konuya da girmeyeceğim.
1- Ekipmanı Sabitlemek
Fotoğrafçılığın tüm alanlarında net ve detaylı fotoğraf alabilmek için ve özelliklede yeterince keskin fotoğraf çekebilmek için kameranın titremesini önlemek gerekir. Kuş fotoğrafçılığında tele objektifler kullanıldığı için sabitleme çok daha önemlidir. Çünkü en az 300mm bir lens kullanılsa bile yaklaşık olarak 8 derecelik dar bir açıdan bakıldığı için en küçük bir hareket görüntüde büyük bir harekete dönüşür. O nedenle 24mm bir lens ile elde 1/60 sn perde hızında çok dikkat edilince net fotoğraf alınabilirken 300mm de bu en az 1/300 sn olmalıdır. Kroplu gövde kullanılıyorsa bu süre 1/450 sn ye düşer. Ki buda minimum değerdir. Ancak doğada çekim yaparken ışık şartları çok sık değiştiğinden her zaman istediğimiz yüksek enstantane değerlerine ulaşamayız. O nedenle net ve keskin fotoğraflar için mutlaka bir sabitleyici kullanmak gerekir.
En pratik olan yöntem kamerayı vücudunuza sıkıca bastırmak suretiyle titremeyi en aza indirmeye çalışmaktır. Çekim esnasında kamerayı omuz çukuruna yerleştirip baskı uygulamak titreşimi biraz azaltacaktır. Diğer bir yöntem de lensin altına sol kulunuzu destek yapıp sağ eliniz ile kamerayı vücudunuza bastırmak olabilir. Bu uygulamalar belli bir noktaya kadar işe yarasada güvenilir değildir.
* Fasulye Torbası
Çok daha güvenilir olmasının yanında en sık kullanılan ve ekonomik olan sabitleme aracı fasulye torbası adı verilen bir araç kullanmaktır. Semer çeklinde olan ve genelde içerisine ismini aldığı fasulyeden ziyade daha hafif olduğu için, çekirdek, makarna, köpük vs gibi başka malzemelerin konduğu bir torbadır. Araçtan yapılan çekimlerde çok kullanışlıdır. Arazide de hafifliği ve yere yakın çekimlerde kullanışlılığı ile kuş fotoğrafçıların olmazsa olmaz araçları arasındadır. Fasulye torbasını kendiniz kolayca yapabileceğiniz gibi bir çok yerden satın da alabilirsiniz.
Fasulye torbası üzerinde çekim yaparken objektifin zoom yada netleme halkası torbaya temas ettiği için pan yaparken yada sağa sola objektifi hareket ettirdiğinizde netlik bozulur. Bu nedenle konuyu sürekli netleyerek çekim yapmak faydalı olacaktır. Ayrıca tele objektif ile yapılan çekimlerde tavsiye etmediğim ancak sıkça kullanılan konuyu önce netleyip sonra kadrajı ayarlamak, maalesef netsiz yada odak noktası kaymış fotoğraflara neden olur. Çok dar açı nedeniyle küçük bir hareket büyük bir etki oluşturur. Fasulye torbası üzerinde çekim yaparken netledikten sonra kadrajı ayarladığınızda ise yukarıda bahsettiğim netleme halkasının dönmesi neticesinde netlik olumsuz etkilenir. Bazen çekim anında anlaşılmasada fotoğrafları daha sonra incelerken bu can sıkıcı sonuç maalesef gözlemlenir.
Fasulye torbası ile araçtan çekim yapılırken kontak kapatmak gerekir. Zira motorun neden olduğu titreşimler keskinliği olumsuz etkileyecektir. Ayrıca torbayı önceden yerleştirip üzerine de kamerayı önceden koymak kuşlara yaklaşmanızı kolaylaştırır. Zira genelde kuşlar hızlı ilerleyen bir araç gelirken kaçmaz ancak birden durunca kaçarlar. Kuşlara yavaş yavaş yaklaşırsanız genelde camı açtığınızda kaçarlar. O nedenle önceden camı açmak ve ekipmanı yerleştirmek çok işe yarar. Bir süre bekledikten sonra kontak kapatmanızda bir tedirginlik oluştursa da sizi göremedikleri için genelde kaçmalarına neden olmaz.
* Tripod veya Monopod
Tripod yada monopod da fotoğrafçılıkta en sık kullanılan sabitleme araçlarıdır. Kuş fotoğrafçılığında arazide uzun süreli yürüyüşlerin olması durumunda tripod kullanışlı olmadığı için yürüyüş gerektiren arazilerde genelde pek kullanılmaz. Ancak ağır tele objektifler kullanan fotoğrafçılar sağlam bir tripod kullanmalıdır. Zira hem ekipmanı korumak hem de stabil çekim yapabilmek için tripod gerekir.
Tripod, üç ayağı ile her zeminde sabit durabilirken kamerayı üzerinde bırakabildiğiniz için sevilen bir araçtır. Ayrıca ayakları tamamen açılabilen bir tripod ile yere uzanmış halde de çok etkili bir şekilde kullanmak mümkündür. Tripod üzerine şemsiye gibi aparatlar da eklenebildiği için kötü hava koşullarında da çekim yapabilme imkanı verir.
Monopod ise tripoda göre tek ayağı olması nedeniyle çok daha hızlı kurulabilmesi ve hafifliği ile kuş fotoğrafçılığında çok kullanışlıdır. Tek dezavantajı elinizden bırakamamanızdır. Yürüyüş gerektiren arazilerde de oldukça kullanışlıdır. Ani gelişen uçar fotoğraflarında da çok sorun olmaz. Özellikle sazlıklar gibi çamurlu ve ıslak alanlarda çekim yaparken monopod uzun süre ekipmanınızı taşımanızı kolaylaştırır ve sabitlik kazandırır. Zira sazlıkların arasında kamufle olduğunuzda uzun bekleyişlerde kamerayı elde tutmak bir süre sonra ızdıraba dönüşür. Monopodun bir diğer faydası da bu tür zor arazi koşullarında adeta üçüncü bir ayak olup düşmenizi önlemesidir 🙂
Tripod yada monopod da önemli olan kullanılan tripod kafasıdır. Gimball yada top kafalar kuş fotoğrafçılığında en kullanışlı olanlarıdır. Top kafalar çok büyük olmayan objektiflerde daha kullanışlı olurken Gimball kafalar büyük tele objektifler için biçilmiş kaftandır. Elbette ki tripod yada monopodunuzun sağlam ve yeterince ağırlık taşıyabiliyor olması gerekir. Satın alırken max ağırlık kapasitelerini dikkate almanız faydalı olacaktır.
2- Çekim Mesafesi
Deklanşöre ne zaman basılacağı önemlidir. İyi fotoğrafçılar ne zaman fotoğraf çekilmeyeceğini bilirler. Kuş gerçekten yakında değilse keskin fotoğraf elde etmek neredeyse imkansızdır. Kuşlara yakın olmanın temelde iki yolu vardır. Kuşlara doğru ilerleyerek yaklaşmak ve kuşların size yaklaşmasını beklemek. İkinci yol başarıya ulaşmada daha doğru bir yöntemdir. Kuşların kendilerine göre belli bir güvenlik mesafesi vardır. Siz onlara doğru ilerledikçe bu güvenlik mesafesinin içerisine girmiş olursunuz. Kuşlarda sizden uzaklaşarak mesafeyi korumaya çalışırlar. Enteresan olan şudur ki bu mesafe fotoğraf için hep uzak kalır 🙂 Çok ısrarcı bir biçimde yaklaşmaya devam ederseniz kuş uçarak tamamen uzaklaşır. Ancak gizlenerek (kamufle olup) kuşların muhtemel gelebilecekleri bir yerde beklerseniz bir süre sonra üzerinizde gezinecek kadar yaklaştıklarını görürsünüz. Artık yeterince yakınlar ve jilet gibi keskin fotoğraflar sizi bekliyor.
* Soldaki fotoğraf uzak mesafeden çekildi o nedenle keskin değil. Sağdaki fotoğraf ise makul bir yakınlıktan çekildiği için daha keskin. (Büyük halleri için üzerlerine tıklayınız.)
3- Doğru Ayarlar
Kuş fotoğrafçılığında kullanılan dosya kayıt formatı RAW olmalıdır. Bazı fotoğrafçılar ısrarla JPEG fotoğraf çekerler. Ancak inanın bu yaptıkları doğru değil. RAW format pozitif film (dia) gibi asla değişmeyen ve çekilen fotoğrafa ait tüm verileri içerisinde bulunduran bir formattır. Dolayısıyla daha sonrasında fotoğrafınızı PS de işlerken ışıktan pozlamaya kadar birçok düzenlemeyi yapabilirsiniz ve ne kadar düzenleme yapsanız da RAW fotoğrafınız ilk andaki gibi aslını korumaya devam eder.
Kamera ayarlarını yukarıda da söylediğim gibi ileride ayrıntılı olarak yazmayı planladığım için burada sadece keskinlikle alakalı yarları anlatacağım. RAW formatta fotoğraf çekildiğinde fotoğraf bilgisayarda görüntülenince renksiz ve net değilmiş gibi görünür. Bunun nedeni kameranın fotoğrafa hiçbir müdahalede bulunmamış olmasıdır. Bu nedenle RAW çekerken keskinlik, kontrast, renk, doygunluk vs. gibi ayarlamaları yapmaya gerek yoktur. Jpeg formatta kamera önceden belirlenmiş bazı düzenlemeleri görüntüye uygulayarak size keskin ve canlı bir çıktı verir. Ancak bu sonuç sizin ps’da (photoshop) yapacağınız düzenleme kadar iyi olmaz. O nedenle tekrar ediyorum fotoğraflarınızı RAW yada en azından RAW + JPEG formatta çekin.
Net fotoğraf çekmek için enstantane hızı çok önemlidir. Kullanılan objektifin odak uzaklığından daha yüksek bir enstantane hızına ihtiyaç duyduğumuzu yukarıda söylemiştim. Tekrar etmek gerekirse; elde çekimde 300mm lens kullanıyorsak en az 1/300 ün üzerinde 500mm lens kullanıyorsak en az 1/500 ün üzerinde enstantane hızına ihtiyacımız var demektir. Ancak kameramızı sabitlemiş ve titreme olayını çözmüş isek sabit konular için çok daha düşük enstantane değerlerine inebiliriz. Fasulye torbasından ve monopoddan 1/125, tripoddan ise 1/60 ve daha aşağı değerlere inmek mümkün olabilir. Ancak hareket halindeki, daha doğrusu uçar çekimindeki enstantane hızları için bazı değerleri dikkate almak gerekir.
Hareketin Yönü
Uçuş Yönü ↓ ⁄ →
Enstantane Hızı
1/250*
1/500*
1/1000*
* Bu referans değerler konunun sizden 8-10m mesafede olduğu durumlarda geçerlidir. Eğer konu 3-4m mesafede ise değerleri iki katına çıkartın. Konu 15-20m kadar uzakta ise enstantane değerlerinin yarısını referans alın.
Yukarıdaki tablo uçan kuşları fotoğraflarken hareketi dondurmak için referans alınması gereken en düşük enstantane değerlerini göstermektedir. Bu çekimler ekipmanı sabitlediğiniz düşünülerek verilmiştir. Eğer elde çekim yapılıyorsa 1/500 ün altına hiçbir zaman düşmemek gerekir.
4- Işık Kullanımı
Işığı doğru kullanmak fotoğrafı çöpe gitme ile sergiye çıkma arasında getirip götüren hayati bir durumdur. Ayrıca doğru ışık kullanımı netlikten ziyade keskinlik için çok önemlidir. Enstantane konusunda bahsettiğimiz gibi belli bir hızın üzerine çıkmış ve odaklamayı da doğru yapmışsanız fotoğrafınız net olur. Ancak iş keskinliğe gelince ışığın doğru kullanılması her şeyi değiştirir. Işık açısından doymuş (güçlü ışık alan) bir kuş fotoğrafı genelde sihirli saatler ve öğle saatleri dışındaki zaman diliminde elde edilir. Bu zaman dilimlerinde ışık yatay ve şiddetlidir. Bu sayede konu ışık ile doyacaktır. Bunun neticesi de tüylerin tel tel göründüğü keskin fotoğraflardır. Sihirli saatlerde çok güzel fotoğraflar alınmasına karşın konumuz olan keskin fotoğraflar pek söz konusu olamamaktadır.
Yatay ışıkta kuşun tüyleri detaylı bir şekilde görülürken hacim etkisi fotoğrafta hissediliyor.
Diğer bir alternatifte flaş kullanmaktır. Sihirli saatlerde yâda ışığın az olduğu durumlarda flaş kullanımı keskin fotoğraflar çekmenize yardımcı olacaktır. Ayrıca güçlü ışık yüksek enstantane değerlerine ulaşmanızı da kolaylaştırır.
Umarım faydalı bir yazı olmuştur. Detaylı güzel ve de keskin fotoğraflar dileğiyle… Sevgiler…
Comments